پروژه ساختماني برج آزادي

اولين آسمانخراش ايران سال هاست در بزرگ ترين ميدان خاورميانه جا خوش كرده است

۳۹ سال است كه اين پروژه ساختماني در بزرگ ترين ميدان بيضي شكل خاورميانه زندگي مي كند.

خيلي ها كنارش عكس يادگاري گرفته و مي گيرند. با اينكه مدتي است برايش رقيب بلند قدي پيدا شده

اما همچنان بين ايرانيان محبوب است. پروژه ساختماني برج آزادي اولين و بلندترين آسمانخراش ايران است.

اين برج چهار طبقه، ديدني هاي زيادي دارد اما از آنجا كه قامتش هميشه جلوي چشم ماست خيلي ها از داخل

آن بي خبرند.

خبرنگار و عكاس سرنخ سري به اين نماد قديم تهران زدند تا گزارشي از شگفتي هاي اين برج تمام ايراني تهيه كنند.

محبوب ترين برج ايران

خيلي ها از اين برج خاطره دارند. برج آزادي همان طور كه از نامش هم پيداست در غرب تهران

و در مركز ميدان آزادي قرار گرفته است؛ ميداني به وسعت ۶۵ هزار متر مربع. روزها و شب هاي زيادي است

كه اين برج شاهد عبور و مرور مردم است؛ مردمي كه شايد تا به حال يك بار هم پايشان را داخل اين نماد

قديم تهران نگذاشته اند. شايد خيلي هايشان هم نمي دانند داستان ساخت اين برج چيست.

ماجراي ساخت اين برج برمي گردد به سال ها پيش، يعني سال ۱۳۴۵ خورشيدي. آن زمان با توجه

به نياز كشور براي ساخت نماد ملي در پايتخت، يك مسابقه طراحي بين معماران ايراني برگزار شد.

معماران خبره زيادي در اين مسابقه شركت كردند و طرح هاي زيادي پيشنهاد شد. همين ماجرا باعث شد

انتخاب بهترين طرح به كار دشواري تبديل شود اما بالاخره از ميان طرح هاي پيشنهادي طرح معمار ۲۴ ساله اي

كه به تازگي از دانشكده هنرهاي زيباي دانشگاه تهران فارغ التحصيل شده بود برگزيده شد و كار ساخت

برج آزادي كليد خورد.

برج كاملاً ايراني

كار ساخت پروژه ساختماني برج آزادي در يازدهم آبان ۱۳۴۸ آغاز شد تا يكي از نمادهاي محبوب ايران خلق شود.

مصالحي كه در ساخت اين برج استفاده شدند همه از داخل كشور تهيه شدند تا اين بنا كاملاً ايراني باشد.

كار ساخت اين پروژه ساختماني ملي در ۲۶ دي ماه ۱۳۵۰ به پايان رسيد. براي ساخت اين برج همه

جوانب بررسي شد تا بعدها مشكلي پيش نيايد؛ مثلاً همان طور كه مي دانيد برج چهار طبقه نزديك

فرودگاه مهرآباد قرار گرفته است؛ بنابراين برج بايد طوري ساخته مي شد تا براي هواپيماها مشكلي ايجاد نكند.

به همين دليل ارتفاع آن از سطح ميدان ۴۵ متر در نظر گرفته شد. معماري اين برج هم در نوع خودش

بي نظير است. معماري آن تلفيقي است از معماري دوران هخامنشي، ساساني و اسلامي و حتي

طراحي فضاي ميداني كه برج در آن ساخته شده هم از معماري اصيل ايراني- اسلامي بي نصيب

نمانده است؛ « آبنماها و حوضچه هاي غربي- شرقي و درختكاري هاي اطراف ميدان از معماري باغ هاي ايراني

الهام گرفته شده اند. آبنماها هم از روي بهترين نمونه ها يعني آبنماي باغ فين كاشان طراحي شده اند.»

اينها را مينا اكبري جاويد، مدير روابط عمومي برج آزادي مي گويد. او نه سال است كه در اين مجموعه كار مي كند.

به گفته اكبري طرح لانه زنبوري اي كه فضاهاي چمن كاري شده در اطراف برج را هم در برگرفته،

از روي طرح داخلي گنبد مسجد شيخ لطف الله اصفهان است. جالب است بدانيد ميدان آزادي

به وسيله گذرگاه زيرزميني اي كه در ضلع شرقي برج پيش بيني شده است به معابر اطراف راه دارد.

استخوان بندي بتني

معماران پروژه ساختماني برج آزادي آن چنان با سليقه كارشان را انجام داده اند كه از هر زاويه اي به برج نگاه كنيد

شاهد زيبايي بي نظير آن هستيد. نقشه هاي ماهواره اي هم زيبايي هاي برج را تأييد مي كنند.

اين نقشه ها يك فرم هشت ضلعي از برج را نشان مي دهند. وقتي اين فرم هشت ضلعي با فرم بيضي شكل

ميدان تركيب مي شوند ارتباط بصري زيبايي را به وجود مي آورد؛ «فرم هشت ضلعي سابقه اي ديرينه در

معماري ايران زمين دارد و نمونه هايش را مي توان در بناهاي معروفي مثل گنبد سلطانيه در زنجان و كاخ خورشيد

در كلات نادري ديد.»استخوان بندي برج آزادي از جنس بتن است. علاوه بر بتن در ساخت نماد قديم تهران از سنگ

ها و مصالح ايراني هم استفاده شده است؛ «در نماي برج آزادي از ۲۵ هزار سنگ سفيد استفاده شده كه تمامي

آنها از معادن منطقه جوشقان اصفهان استخراج شده اند. طراحان برج اين سنگ ها را در ۱۵ هزار شكل

متفاوت به كار گرفته اند. آنها براي ساخت اين بنا فقط از مصالحي كه در كشورمان وجود دارد استفاده كرده اند.»

علاوه بر كاربرد سنگ در نماي برج، درهاي اصلي برج آزادي هم كه حدود هفت تن وزن دارند از

سنگ هاي گرانيتي ساخته شده اند. اين سنگ ها از همدان و كردستان به محل ساخت برج منتقل شده اند.

ضد زلزله همراه با دو آسانسور و ۲۷۷ پله

برج تماماً ايراني آزادي چهار پايه دارد؛ داخل دو تا از اين پايه ها آسانسور تعبيه شده اما در دو پايه ديگر كه

به صورت ضربدري مقابل هم قرار گرفته اند راه پله ساخته شده است؛ يعني چيزي حدود ۲۷۷ پله كه شما

را به بالاي برج مي رساند. در ساخت اين بنا هندسه دوران ساساني و اسلامي به وضوح ديده مي شود؛

«قوس بيضي شكل اصلي نماي شرقي- غربي برج نمادي از قوس هاي عصر ساساني مانند

ايوان مدائن (طاق كسري) است. به علاوه قوس جناغي شكل بالاي برج و كاربندي هاي ميان اين دو قوس

هم كه با كاشيكاري هاي فيروزه اي رنگ و طرح پر طاووسي خودنمايي مي كنند از نمادهاي اصلي معماري

دوره اسلامي هستند.» با اينكه معماران برج براي زيبايي آن سنگ تمام گذاشته اند اما اين ماجرا باعث نشده

آنها به فكر استحكام برج نباشند. به گفته مدير روابط عمومي برج آزادي، قطر سنگ هايي كه

روي پروژه ساختماني برج كار شده اند در قسمت پايين برج ۲۵ سانتي متر و در قسمت هاي

بالا ۱۱ سانتي متر است. علاوه بر اين سنگ هاي مقاوم، براي استحكام بيشتر برج از بتن آرمه هم استفاده شده.

در واقع برج آزادي يكي از اولين بناهايي است كه در ايران با اين حجم عظيم بتن آرمه ساخته شده.

به همين دليل اين بنا در برابر زلزله ايستايي و مقاومت بالايي برخوردار است.

تهويه طبيعي

همه ديوارهاي برج به وسيله بتن هاي تيشه اي و صاف پوشانده شده اند.

در طبقه چهارم برج مي توان از طريق پنجره هاي شش ضلعي اي كه در اين طبقه تعبيه شده دور

تا دور ميدان آزادي را تماشا كرد؛ «در طبقه چهارم، گنبد زيبايي از ميان فرم هشت ضلعي پشت بام بيرون زده

كه در حقيقت از طبق سوم برج در ارتفاع ۳۳ متري شروع و تا بالاي پشت بام در ارتفاع ۴۶/۲۵ متري ادامه پيدا كرده

است. اين گنبد كه با كاشي كاري بسيار زيباي فيروزه اي رنگ پوشيده شده، به نوعي برگرفته از گنبدهايي است

كه در معماري مقبره ها و امامزاده ها به كار گرفته مي شده اند. گنبد رادكان غربي و قابوس در گلستان،

گنبد رادكان شرقي در قوچان و گنبد مسجد خانقاه در فارس نمونه اي از اين گنبدها هستند.»

ورود از در شرقي

بعد از معرفي طبقات بالاي برج نوبت به طبقات زيرين آن مي رسد. اما قبل از رفتن به زير زمين برج بهتر است

بدانيد كه براي وارد شدن به برج آزادي بايد از دو زيرگذر كه در قسمت شرقي و شمالي ميدان آزادي واقع شده اند

استفاده كرد. به اين ترتيب با پايين رفتن از پله ها وارد زير زميني مي شويد كه شما را به برج و طبقاتش

مي رساند؛ «بازديد كنندگان معمولاً از در شرقي وارد برج مي شوند و كارمندان و پرسنل هم از در شمالي.»

سالن هاي متنوعي كه زير برج وجود دارند از ديگر قسمت هاي ديدني بناي آزادي هستند

و شما قبل از اينكه به پايه هاي برج برسيد بايد از ميان اين سالن ها عبور كنيد. اگر از قسمت شمالي وارد

زير زمين بناي سفيد آزادي شويد، اولين جايي را كه پشت سر مي گذاريد سالني است كه

به نام سالن اقوام معروف است. دور تا دور اين قسمت را با تابلوهاي نقاشي تزئين كرده اند.

به گفته اكبري در راهروي اقوام آثار هنرمندان به صورت دوره اي نصب مي شود. در كنار اين تابلوها،

چند ويترين در داخل ديوارها تعبيه شده كه آثار و صنايع دستي شهرهاي مختلف و انواع و اقسام

سازهاي سنتي در آنها خودنمايي مي كنند.

سينما چهاربعدي

سالن آمفي تئاتر يكي ديگر از محل هاي جالب زير زمين پروژه ساختماني برج است

كه آن را به نام مولتي ويژن هم مي شناسند. اين سالن در عمق ۱۵ متري از سطح زمين قرار گرفته؛

«طول اين سالن ۵۰ متر و عرضش ۲۴ متر است. سالن مولتي ويژن به پيشرفته ترين فناوري هاي نمايش

مجهز شده و به صورت چند منظوره مورد استفاده قرار مي گيرد.» از اكران فيلم هاي سينمايي گرفته

تا اجراي تئاتر، كنسرت، برنامه ها و مسابقات تلويزيوني، برگزاري همايش هاي مختلف، نمايش ليزر و نمايش

مولتي در اين سالن برگزار مي شود. برنامه مولتي ويژن شامل نمايش صحنه اي، نمايش ويدئو، اسلايد،

نور، صدا و نمايش ليزر است!

سالن ايران شناسي هم يكي ديگر از محل هاي ديدني پروژه ساختماني برج آزادي است؛

محلي كه نقشه و ماكتي از سرزمين پهناور ايران زمين طرح كلي اش را تشكيل داده است.

بازديدكنندگان در اين بخش توسط ريل هاي متحرك كه روي نقشه به حركت در مي آيند به تماشاي طرح هاي

حجمي و تصاوير مختلفي از مراكز تاريخي، مذهبي، صنعتي، بعضي از ويژگي هاي اقليمي،

تنوع جغرافيايي و فرهنگي ايران مي نشينند؛ « در قسمت شمالي ماكت، آبنمايي با كاشيكاري و سنگ كاري بسيار زيبا وجود دارد كه نمادي از درياي خزر است و در قسمت جنوبي هم حوضچه هايي به چشم مي خورد كه نشانگر خليج فارس و بخشي از درياي عمان است.» از هر سالن موزه آزادي كه بگذريد از موزه تالار كهن به راحتي نمي توانيد بگذريد چرا كه در اين قسمت شما مي توانيد شاهد زيباترين مجموعه از سنگ هاي دنيا باشيد. اينجا سالني است با فضايي گسترده كه در قسمت زير برج قرار گرفته است. ۲۵ ويتريني كه از آنها جهت نمايش مجموعه هاي فرهنگي هنري و اشياي باستاني استفاده مي شود هر بازديد كننده اي را ميخكوب مي كنند؛ «در حال حاضر موزه ديدني سنگ و گوهر در اين تالار قرار گرفته كه شامل ۳۷۱ نوع سنگ و گوهر قيمتي است كه در نوع خود بي نظيرند.»