معماري عراق
بعد از روي كار آمدن عباسيان(۶۵۶_۱۳۲هـ.ق)، معماري بغداد پايتخت عباسيان شد.
شهر بغداد درقرن دوم هـ.ق به دستور «منصور» بر مبناي نقشه ي «مدور» ساخته شد
وتا قرن هفتم هـ.ق پايتخت اسلام بود. اكثر بناها ي اين شهر در اثر حمله هاي مغولان
در قرن هفتم هـ.ق و تيموريان در قرن نهم هـ . ق تخريب شد .يكي از دلايل ويراني اين بناها استفاده
از«خشت خام»در مصالح ساختماني آن بوده است.از دوره ي عباسيان در اين شهر دو بنا
به نام هاي«قصر عباسي»ومدرسه المستنصريه»تقريبا سالم مانده كه اكنون به موزه تبديل شده
وبارها تعمير شده است.
با حاكميت عباسيان بر جهان اسلام مركزيت حكومت از سوريه به عراق (دمشق به بغداد) تغيير يافت.
در اين دوره وحدت سياسي جهان اسلام با حكومت سلجوقيان بر ايران از بين رفت و راه نفوذ فرهنگ
و عناصر هنري ايراني در جهان اسلام مساعد گرديد. اين خصلت را مي‌توان در معماري
مكتب عراق (دوره‌ي عباسي) باز شناخت. در اين دوره از عناصر معمار يايران (اشكاني و ساساني)
و سنت طاق‌زني و گنبدسازي ايران و مصالح آجري و مناره‌هاي مارپيچ استفاده مي‌شد.
ويژگي‌هاي معماري مكتب عراق:
مصالح آجر پلان مستطيل شكل فضاي شبستاني رواق‌ها در سه سوي صحن تزئينات گچ‌بري
و نقاشي‌هاي ديواري قوس‌هاي گرد و ضربي مناره‌هاي مارپيچ يا حلزوني در قياس معماري عباسي
و اموري بايد مطرح نمود كه معماري دوره‌ي عباسي مزين‌تر و داراي عناصر تزئيني بيشتر نسبت به دوره‌ي
اموي بوده است.
بناهاي معروف:
مسجد جامع سامرا يا مسجد المتوكل، كاخ جوسق الخاقاني، مدرسه‌ي المستنصريه ،مسجد كاظميه ،آرامگاه شيخ عمر سهروردي
مسجد جامع سامرا
مسجد جامع سامرا؛
برخوردار از مناره اي ۵۳ متري و حلزوني شكل. مسجد جامع سامراي عراق، در دوران عباسي ها ساخته شد كه مناره حلزوني شكلي كه دارد از مهمترين شاخصه هاي آن به شمار مي رود، اين مناره با ارتفاع ۵۳ متر يكي از بلندترين مناره هاي جهان اسلام محسوب مي شود.
از جمله اقداماتي كه خليفه عباسي در اين شهر انجام داد، ساخت مسجد جامعي وسيع در وسط شهر بود كه در نهايت زيبايي و ظرافت در سالهاي ۲۳۷-۲۳۳ ساخته شد. اين مسجد ۵۰ متر بالاتر از سطح دريا قرار دارد و به صورت ۵ حلقه دايره اي است كه بر روي هم سوار شده اند و همه اينها بالاي سطحي مربع شكل قرار دارند. اين حلقه هاي دايره اي در پايان به اتاقكي منتهي مي شوند . امروزه از اين مسجد تنها ديوار بيروني و مناره حلزوني شكل معروف آن با نام ملويه، بر جاي مانده است.
اين مسجد در زميني به مساحت ۴۴۰ در ۳۷۶ متر بنا نهاده شد و تا سالهاي اخير بزرگترين مسجد جهان اسلام به شمار مي آمد. در درون زمين مسجد، يك مستطيل ديگر با ابعاد ۲۴۰ در ۱۵۶ متر با ديوارهايي به ارتفاع ۱۰ متر و ضخامت بيش از دو متر و نيم وجود دارد. صحن مياني مسجد را رواقهايي در بر گرفته كه بزرگترين آنها رواق قبله در سمت جنوب است. اين رواق شامل ۲۴ رديف ستونهاي ۸ ضلعي است كه در امتداد جهت قبله قرار گرفته اند. رواقهاي شرقي و غربي هر يك ۴ رديف و رواق شمالي ۳ رديف ستون داشته اند.
مناره حلزوني شكل اين مسجد شاخص ترين بخش آن است كه در خارج از مسجد و ۲۷ متري ضلع شمالي آن بر پايه اي مربع شكل با اضلاع ۳۳ متر ساخته شده است. حلقه هاي دايره اي حلزوني شكل پس از پنج دور گردش به اتاقكي منتهي مي شوند. اين مناره ۵۳ متر ارتفاع دارد و يكي از بلندترين مناره هاي جهان اسلام است شيوه به كار رفته در معماري مسجدسامرا، بعدها در ساخت مسجدابوذلاف در همان نزديكي و مناره مسجد ابن طولون در قاهره به كار گرفته شد و پس ازآن ديگر دنبال نشد.از جمله آثاري كه در اين مسجد كشف شده مي توان به ظروف شيشه اي قديمي با نوشته ها و تزئينات خاص اسلامي اشاره كرد . در اين مسجد بيش از ۱۰۰ هزار نفر مي توانستند نمازبخوانند .
قصر عباسي
و آن يكى از كاخهاى دوره اخير عباسيان در بغداد است كه در سمتشرق بغداد و در نزديكى رودخانه دجله قرار دارد.اين كاخ داراى تالارها و ايوانهايى استبا گچبريهاى زيبا و ديدنى.
مدرسه مستنصريه
دانشگاهى است جهت تدريس علوم دينى مذاهب چهارگانه اهل سنت كه به دستور مستنصر بالله عباسى در سال ۶۳۱ ه.ساخته شد و ساختمان آن تا كنون باقى است. معماري اين مدرسه نمايانگر نمونه مدارس آن دوره است و از ساختمان عظيم و بزرگ و شبستانها و اتاقهاى تدريس فراوان برخوردار است.امروزه اين مدرسه در سمتشرق بغداد (رصافه) و در بازار خفافين،در نزديكى پل الشهدا قرار دارد.
- چهارشنبه ۰۸ آبان ۹۸ ۰۹:۳۹ ۸۴ بازديد
- ۰ نظر